Nói về chánh niệm

Ngày càng nhiều người hướng về cuộc sống bên trong tâm hồn, thay vì chỉ đi theo quan niệm hướng ra bên ngoài. Đây là một điều tốt để hướng tới cuộc sống khỏe mạnh về cả sức khỏe và tâm trí. Chúng ta cũng hay thường nhắc đến ''chánh niệm.'' Vậy chánh niệm là gì và làm thế nào để thực hành chánh niệm trong đời sống thường ngày?

Chánh niệm là gì?

Một cô gái ngồi thiền buổi sáng và chụp bức ảnh để đăng lên mạng xã hội nhằm thu hút like, kèm theo caption rất hay: ''Sống chánh niệm là đây.'' Mình thấy có gì đó sai sai. Hay quan điểm sống chánh niệm là phải ngồi thiền, phải tu hành, phải ăn chay. Hoặc có nhiều người nghĩ rằng sống chánh niệm là phải đến những khu retreat, phải vào rừng để yên tĩnh thì mới có thể chánh niệm được, hoặc phải về quê để an yên và chánh niệm. Liệu có đúng không? 

Thực chất, chánh niệm không phải là thiền cũng không phải là một pháp môn tu hành. Những điều kể trên chỉ là một trong những cách giúp ta thực hành chánh niệm.

Chánh niệm đơn giản là bạn sống ở thực tại, ý thức những gì đang diễn ra tại không gian và thời gian bạn đang hiện hữu với sự công tâm, không đánh giá hay phán xét. 

Có thể sẽ có nhiều cách diễn đạt khác nhau về chánh niệm, nhưng đây là cốt lõi của vấn đề này mà chúng ta cần nhớ.

Tại sao ta nên sống có chánh niệm?

Đắm chìm trong quá khứ hay mãi nghĩ về tương lai lâu dài sẽ làm cho bạn căng thẳng và mệt mỏi.

Quá khứ đã qua đi. Dù ta có cố gắng thế nào cũng sẽ không thể thay đổi được kết quả hay những gì đã diễn ra. 

Tương lai là một viễn cảnh chưa xảy ra. Cho dù ta có hay không mong đợi thì nó vẫn sẽ diễn ra, đôi khi không theo ý chí mong muốn của chúng ta. Có quá nhiều yếu tố trong cuộc sống này khiến ta không thể kiểm soát được cuộc sống: thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh... Có ai nghĩ rằng cả thế giới bỗng dưng bị đông cứng lại trong suốt gần hai năm qua không? 

Hạnh phúc không còn nằm ở tương lai mà ở ngay chính lúc này, ngay khi bạn đang thở và đang hiện diện tại nơi đây. Ta không thể hạnh phúc khi mãi đắm chìm với suy nghĩ: ''Cố lên, rồi tương lai mình sẽ hạnh phúc.'' Tương lai đó ở đâu? Tâm trí luôn hướng mãi tới một nơi không có điểm dừng để tìm hạnh phúc.

Khi có chánh niệm, chúng ta hiểu hơn về bản thân và người khác. Chúng ta bớt than phiền về bản thân khi không được thỏa mãn, không đủ đầy. Chúng ta bớt thấy khó chịu vì người khác có cách thể hiện khác mình. Đã bao giờ bạn ăn một món ăn bằng tát cả mọi giác quan? Bạn có bao giờ tiếp đất bằng cả bàn chân, lắng nghe tiếng chim hót khi đi bộ trên con đường. Bạn đã bao giờ đặt mình vào hoàn cảnh người khác để hiểu rõ họ hơn? Chánh niệm cho ta tận hưởng chính hiện tại mình đang có, mang đến cho ta sự thấu cảm dành cho người khác. Từ đó ta biết chấp nhận thực tế, và biết trao đi tình yêu thương một cách đầy thấu hiểu. 

Làm gì để thực hành chánh niệm?

Chánh niệm không có nghĩa là luôn tích cực hóa mọi chuyện mà là biết chấp nhận, không né tránh hiện tại. Đó là bước đầu tiên trong việc thực hành chánh niệm.

Khi chia tay người yêu, mình đã từng hủy kết bạn, block cả anh ấy. Nhưng rồi nửa năm sau, khi nghe nhắc lại, mọi thứ lại ùa về. Khi hiểu về chánh niệm, mình đã ngồi lại, viết xuống những cảm xúc, những khó chịu về mối quan hệ đó. Mình lắng nghe những suy nghĩ của mình và ôm ấp nỗi buồn đó, không xua đuổi nó đi, không tích cực hóa rằng mình đang ổn. Mất một thời gian như vậy, mọi thứ tự trôi đi. Nhìn lại, câu chuyện trở nên nhẹ nhàng và mình nhìn lại bằng con mắt thật giản đơn.

Chúng ta có thể thực hành chánh niệm trong mọi hoàn cảnh cuộc sống: Ăn chánh niệm, đi chánh niệm, hay cả rửa mặt, đánh răng, yêu cũng có thể chánh niệm. Miễn sao bạn tập trung vào chính giây phút bạn làm việc đó. Khi ăn hãy cảm nhận vị của thức ăn trong miệng. Khi yêu hãy đừng tưởng tượng về những thứ tiêu cực sẽ tới. Khi uống cà phê hãy chỉ để ý đến đến vị đắng của cà phê, vị ngọt của đường trên đầu lưỡi. Tập trung mọi giác quan khi ta làm một việc. Đừng để tâm trí bay đến những ý nghĩ mới, những chân trời xa. Khi đó ta có chánh niệm.

Nếu có thể, hãy thử tập thiền để cảm nhận giây phút quay về với bản thân thật sâu sắc và chỉ tập trung vào hơi thở.

Chỉ một chút thôi, cũng khiến cuộc sống của ta dễ chịu hơn rất nhiều!

Chỉ cần bạn nhớ rằng ta ''ở đây'' & ''ngay lúc này.''

Here & now!

-----

Hình ảnh: Brett Jordan on Unsplash